Dereli,Giresun

Dereli, Giresun ilinin (eski adıyla Vilayeti Çepni) bir ilçesidir. Giresun ilinin güneyinde, Şebinkarahisar yolunun 32. km. sinde Aksu Vadisi üzerinde yer alır. Dereli 1926 da Nahiye ve 1 Nisan 1958 yılında olmuş bir ilçedir. Daha önceleri aynı yerde birkaç ev ve Türk ve Rum esnafın dükkânının bulunduğu Dölçukuru denen bir köy bulunmaktaydı. Başbakanlık devlet arşivinde bu köy YarAli Bey isimli bir beyin tımarı olarak 1500 lü yıllarda kayıtlı oldugu ve 400 has Akça vergi ödediği görülmektedir.
Dereli'nin tarihini Giresun'un tarihi içinde incelemek ve değerlendirmek gerekir. Giresun 1397 yılında Türkmen beyi Emir Oglu Süleyman bey tarafından fethedilmiş ve Türk yurdu haline getirilmiştir. Bu tarihten sonra Giresun ve çevresinde Türk nüfusun yerleşmeye başladığı görülür. Türkler Dereli'ye iki koldan gelmişlerdir. Orta Asya Horasan'dan (bak. Horasan Erenleri) gelen Oğuz Türkmen boyları, Kelkit vadisi boyunca Şebinkarahisar'a ve Dereli'nin güneyine yerleşmeye başladılar. Diğer kol Harşit vadisine yerleşmiş olup, bunlardan bir kısmı ilçe çevresine gelerek yerleşmişlerdir. İstanbul'un Haçlılar'ın eline geçmesinden sonra Sinop çevresindeki Çepni adlı Oğuz boyları doğuya doğru ilerleyerek Giresun çevresi ve Dereli ilçesine de yerleşmişlerdir.
Dereli ve civarına gelen Türkmenler Selçuklu döneminde bölgeye yerleşmişlerdir. 1398 tarihinde Yıldırım Beyazıt yöreyi Osmanlılar' a bağlamak üzere yapmış olduğu seferde Canik Beyliğinin merkezi Samsun'u ele geçirmiştir. Bu olay üzerine Dereli ve çevresinde yaşayan Türkler Osmanlılar'a katılmışlardır. Ankara Savaşından sonra Timur yöreyi Türkmen,Hacı Emiroğlu Süleyman Bey'e iade etmiştir. Bu dönemlerde Dereli çevresinde Akkoyunlu Türkmen,Hükümdarı tarafından şahıslara vakfedilmiş topraklar bulunmaktadır. Dereli ve çevresi Selçuklular'dan bu yana Türk toprağıdır.Düşman işgali görmemiştir.
Prof.Dr.Faruk Sümer'in Oguzlar/Türkmenler isimli eserinde Dereli de içinde olmak üzere Giresun ve Trabzon'un bir bölümünün 1515 yılındaki tahrir defterlernde Vilayeti Çepni olarak ayrı bir bölge olarak gösterildiğini ve buralardaki köylerin isimlerinin hep Tükçe oldugunu ve buralarda yaşayan Türkmenlerin Hacı Bektaşi Velinin Müridleri oldugunu yazar.
Dereli ve çevresi Giresun kazasının bir köyü olarak,tanzimat dönemine kadar Trabzon' a bağlandı. Tanzimattan sonra Karahisar'ı Şarki (Şebinkarahisar) sancağına, sonra yine salnamelere göre Trabzon'a bağlı kaldı. Gürcistan'ın Ruslar tarafından işgal edilmesiyle müslüman Gürcüler göç ederek 1892 yılında ilçeye bağlı bazı köylere yerleşmişlerdir. Cumhuriyet döneminde 1926 yılında Dereli, Giresun'a bağlı bir nahiye yapıldı. 1 Nisan l958 yılında 7033 sayılı Kanunla Dereli ilçesi kurulmuştur.